Aquatropica Kortrijk

Artikels Aquatropica Kortrijk

Vegetarisch voedsel voor vissen
Martin Byttebier (maart 1997)

Firma’s, waarvan sommige reeds tientallen jaren de voedselbehoeften van de aquariumvissen onderzoeken, doen immense moeite om ons van de kwaliteit van hun vlokken-, granulaat- en tabletvoer te overtuigen.
Maar aquarianen zijn bij gelegenheid een rebels en wantrouwig volk. Met de wijsheid in pacht dat een monotoon kunstvoedselplan niet het beste is voor hun vissen zoeken zij naar een lekker en voor voedselspecialisten noodzakelijk maar eenvoudig en natuurlijk alternatief.
Vele aquarianen vangen, kopen of kweken voedselvissen, insecten en hun larven, wormen, kleine kreeftachtigen en eencellige diertjes. Ze genieten dan van de levendigheid waarmee de vissen reageren bij het voeren met levend voer.
Plantaardige voeding heeft zich daarentegen niet als een volwaardige vervangingsbron gevestigd. Met de komst van vele nieuwe harnasmeervallen is er stilaan op dit gebied een kentering waar te nemen. Deze vissen zijn bijna alle wildvangdieren, zodat er problemen ontstaan om deze vissen te voederen. In Duitsland, de bakermat van de meervalliefhebbers, wordt er dan ook naarstig geëxperimenteerd met allerhande alternatieve voedermethodes. Regelmatig verschijnt dan ook in het tijdschrift van de Duitse vereniging voor aquarium- en terrariumkunde, DATZ, diverse tips en trucs die ik u niet wil onthouden.

Erwten

Daar ze voor de vissen veel te hard zijn, mogen erwten niet zomaar in het aquarium geworpen worden. De schil in het bijzonder is zelfs voor grote meervallen ondoordringbaar. Ik kook een halve kg gedurende ongeveer 5 minuten. Wanneer de erwten zich lichtjes laten indrukken, maar nog niet tot moes uiteenvallen, giet ik ze in een zeef. Daarna worden de erwten meteen afgekoeld met veel koud water. Op deze wijze verliezen ze niet te veel water door verdamping waardoor ze anders taai en melig zouden worden. Na het uitlekken doe ik de erwten in een diepvrieszakje dat ik de vorm geef van een dunne plaat. Deze wordt dan in de diepvries gestopt. Zodra de erwten bevroren zijn, kan de zak er uitgenomen worden. Met een slag op de bodem worden de aan elkaar gevroren erwten gescheiden. Door de platte vorm gaat dit gemakkelijk. De erwten doe ik dan in een doos die terug in de diepvriezer gestopt wordt. Zo kan ik te allen tijde de gewenste hoeveelheid erwten uitnemen om de vissen te voeren.

Om te voeren moeten de erwten ontdooid worden. Daarna wordt de groene kern met duim en wijsvinger uit de bleke schil geduwd en in het water gegooid. Een 10 cm grote Ancistrus eet zo’n vijftal erwten per dag.
Erwten mogen aan gelijk welke vis aangeboden worden. Men moet er wel opletten of de vissen ze verteren. Aplocheilus lineatus bv. slikt bij mij regelmatig ganse erwten door. Deze worden echter bijna onveranderd terug uitgescheiden. Bij plant- of algenetende vissen mag het erwtenaanbod zeer hoog zijn. Ik heb honderden Ancistrus opgekweekt, waarbij het voedsel vanaf de eerste dag voor 90 percent uit erwten en voor de rest uit voedertabletten, artemia’s en later ook muggenlarven bestond.

Nadelig worden erwten pas wanneer ze niet goed gekookt zijn. Te zachte erwten vertroebelen het water en belasten de filter. Te harde erwten worden door de vissen niet gegeten en blijven dan dagenlang in de bak liggen. Slakken hebben op zulke dagen een rijkelijk gevulde tafel.

Spruiten

Het bereiden van de gekuiste spruiten gebeurt zoals bij de erwten. De zeer zacht gekookte spruitjes zijn niet alleen voor grote meervallen geschikt, maar ook als depotvoeder voor kleine vissen. Spruiten kunnen 2 à 3 dagen in het water liggen zonder dat ze bederven. In die tijd knabbelen de vissen er gedurig aan. Spruitjes vertroebelen het water niet.

Wortelen

De wortelen worden in schijfjes gesneden of geraspt en gekookt. Daarna kunnen ze worden ingevroren. Harnasmeervallen eten bij mij alleen wortelen als er geen ander voedsel voor handen is. Kleine geraspte wortelen daarentegen worden door vele cichliden, barbelen, zalmen, karperachtigen en andere met groot enthousiasme gegeten.

Aardapellen

Geschilde, gekookte en in schijfjes gesneden aardappelen blijven in het aquarium ongeveer 6 dagen hard en onbedorven. Ik geef deze schijfjes als depotvoeder voor mijn meervallen als ik voor een week van huis ben.

Vogelmuur (Stellaria media)

Deze als onkruid gekende plant kan men bijna het ganse jaar door oogsten, ook bij sneeuwval of tijdens langdurige vriesperiodes. Men kan deze plant ook kweken op de vensterbank, in serres of bloempotten, wat vooral in de winter een voordeel vormt. Het groene gedeelte van deze plant wordt gewassen en daarna overgoten met kokend water. Je zal verbaasd staan welke hoeveelheden van deze plant door een zwerm jonge Ancistrus of Rineloricaria verorberd kunnen worden.

Topinamboer (Helianthus tuberosus)

Deze plant wordt ook aardpeer of Jeruzalemartisjok genoemd en laat zich eveneens het ganse jaar door oogsten. Een nadeel is dat de knollen week worden indien men ze een lange periode bewaart. De topinamboerknollen worden ongeschild in schijfjes gesneden. Deze schijfjes worden, eenmaal op de bodem van het aquarium, urenlang door meervallen afgesabbeld. Dit voedsel leent zich ook uitstekend als depotvoeder, daar het tot een week in het aquarium kan liggen zonder dat het bederft.
Een bijkomend voordeel is dat deze tot 3 m hoge plant met mooie gele bloemen kan gebruikt worden in de tuin als een gezichtsbelemmeraar.

Het is algemeen bekend dat vele harnasmeervallen voor hun spijsvertering ruwe celstoffen nodig hebben. Zo gebruik ik naast het gebruikelijk kiemhout ook nog wilgetwijgjes in het aquarium. Deze kunnen het ganse jaar door afgesneden worden, waarop ze voor het inbrengen ontbladerd en ontschorst worden. Ik gebruik vingerdikke twijgjes die ik na het ontschorsen grondig afspoel. Deze in de bodemgrond gestoken takjes kunnen tot 6 maanden in het aquarium blijven.

Eikenbladeren

Oorspronkelijk gebruikte ik eikenbladeren om een bladvalzone na te bootsen in het aquarium. Het 1 m lange aquarium was met verschillende pantsermeervallen en jonge Ancistrus bevolkt. Naast het gewone voedselrantsoen aten de meer dan 50 jonge Ancistrus en pantsermeervallen ook de ongeveer 5 cm dikke bladerenlaag, met uitzondering van een paar bladtippen, op in een tijdsspanne van 4 maanden. Mijn aanvankelijke vrees dat deze bladeren relatief snel zouden ontbinden bleek ongegrond, daar ze uit het aquarium verdwenen waren vooraleer een eventuele verrotting kon optreden. Tevens kon ik observeren dat mijn Corydoras paleatus, C. panda en C. melanistius zich ook te goed deden aan de bladeren.

Sindsdien gebruik ik in mijn kweekbak voor harnasmeervallen ook enkele grote eikenbladeren. De in de herfst verzamelde bladeren moeten, indien ze niet direct gebruikt worden, gedroogd worden, dit om schimmel te vermijden. Vooraleer ze in het aquarium te brengen overgiet ik ze met kokend water. In een emmer worden ze dan zolang geweekt tot ze ondergaan. Dit gebeurt na 5 à 6 dagen. Tijdens die periode ververs ik 1 à 2-maal het water. Het oude water heeft dan een mooie barnsteenkleur aangenomen en heeft naargelang de uitgangswaarden een pH van 6. Dit water kan eventueel gebruikt worden om zalmen te kweken in een verhouding van 1:1 met onthard water.

Brandnetels

In de lage landen komen er twee soorten netels voor nl. de grote brandnetel (Urtica dioica) en de zeldzamere kleine brandnetel (Urtica ureus). Naast zijn toepassingen in de volksgeneeskunde is deze plant ook gekend bij de biologische tuiniers, waar bv. een aftreksel van brandnetels een bestrijdingsmiddel vormt tegen bladluizen of ook nog als bladversterkende meststof (ijzer en stikstof). In slechte tijden werden deze planten ook door mensen gebruikt om hun honger te stillen. Wat goed is voor de mensen kan niet slecht zijn voor de vissen.

De brandnetel bevat naast chlorofyl en vit. C, ook vele organische zuren, looistoffen, vit. A en mineralen zoals kalium en ijzer.
Volgens oude kruidboeken zou de beste pluktijd van mei tot juli zijn. Waarschijnlijk bevatten de netels dan het meest mineralen en vitaminen. Het is aan te raden ze te plukken op plaatsen ver verwijderd van wegen en akkers, dit om te vermijden dat er schadelijke stoffen zoals lood en insecticiden in het aquarium terecht komen.
Na het plukken worden de netels gebundeld te drogen gehangen. Van zodra men de bladeren gemakkelijk van de stengel kan trekken, worden ze op papier open gespreid en verder gedroogd totdat ze broos geworden zijn. Dan worden deze bladeren tussen de handpalmen fijn gewreven. Uit deze fijn gewreven massa worden de grootste bladstengels verwijderd. Ter afsluiting wordt deze massa in een afgedankte koffiemolen verder tot zeer fijn poeder vermalen. Bewaard in een plastiek doos op een droge plaats, is dit poeder bijna onbeperkt houdbaar, wat het voordeel biedt dat men op elk ogenblik een verse portie voedsel kan bereiden.

Voor de bereiding bestaan er verschillende recepten:

• Een eerste mogelijkheid bestaat hierin dat men een pasta maakt van het poeder en andere bestanddelen zoals vlokkenvisvoer en tarwekiemen en dit bindt met agar-agar. Daarvoor wordt 8 gr poedervormige agar-agar onder roeren in 1 l heet water opgelost. Niet koken! Daarin doet men onder constant roeren een halve liter van de verpulverde toevoegingen, die men best op voorhand heeft vermengd. Eventueel kan men ook een kleine hoeveelheid vitaminenpreparaat, vruchtensap e. a. toevoegen. Daar het gelateerproces bij het afkoelen van de massa zich vlug instelt, moet men zeer vlot te werk gaan. De nog warme massa kan tenslotte in vormen ter grootte van een portie gegoten worden. In het bijzonder bij het bewaren in de diepvries bespaart dit portiegewijs verdelen ons achteraf de lastige karwij om een groot stuk tot een portie te verkleinen. Diepgevroren kan men deze pasta meer dan een jaar bewaren en gebruiken.
  
• Een tweede methode is nog veel eenvoudiger. Het poeder wordt met water vermengd totdat men een smeerbare brij bekomt. Deze brij wordt dan in een dun laagje uitgesmeerd op glas, leisteen, steen, enz. en gedroogd. De brij mag echter niet te droog worden, daar ze anders loskomt van het substraat. Voor drijvend voedsel smeert men de pasta uit op papier.

Met geen enkel andere soort plantaardig voedsel heb ik zo’n goede ervaringen gehad. Nog vooraleer het blokje volledig ondergedompeld is storten de vissen zich reeds op het voedsel. Ook slakken laten het zich smaken. Mijn kogelvissen vinden op die manier gemakkelijk hun eten.

Tenslotte nog dit, als men vaak genoeg brandnetels verzamelt, worden handschoenen vlug overbodig.

Bronnen

Bernd Tramm, Vegetarisches für Süßwasserfische, in DATZ 2/1992 p. 122-123

Achim Lutz, Vegetarische Ernährung von Aquarienfischen, in DATZ 4/1993 p. 266-267

Helmut Wendenberg, … zwei Futterrezepte für Loricariiden-Pfleger, in Wels Jahrbuch 1993, p. 27

contact | html | css | © 2013 Aquatropica Kortrijk | Design by www.mitchinson.net | This work is licensed under a Creative Commons Attribution 3.0 License